Digitoegankelijkheid: wat is dat precies?

Share

Een voice-over of ondertiteling onder een video? Niet alleen handig of ‘leuk’, maar voor sommige mensen echt een must. Stel je maar eens voor: je bent kleurenblind en de animatie die je kijkt, is een onbegrijpelijke zee van grijs. Of je bent slechthorend en bent aangewezen op tekstuele uitleg. Als er niet aan jou is gedacht, loop je vaak veel belangrijke informatie mis. Gelukkig is er de laatste jaren steeds meer oog voor de (on)beschikbaarheid van info voor mensen met een beperking. ‘Digitoegankelijkheid’ is bij veel communicatiebureaus een vast onderdeel in het maakproces. Maar wat is het nou precies? En hoe weet je of iets digitoegankelijk is?

Wat is digitoegankelijkheid?

Digitoegankelijkheid staat voor digitale toegankelijkheid. Dat betekent dat digitale middelen door iedereen te gebruiken zijn, ook voor mensen met een beperking. Denk aan websites en apps, maar ook aan animaties, video’s, pdf’s en infographics.

Mensen met een beperking kunnen die middelen niet altijd even goed gebruiken. Iemand met een auditieve beperking heeft bijvoorbeeld ondertiteling nodig. En iemand met een visuele beperking moet de informatie horen (met behulp van speciale voorleessoftware) of voelen met een speciale brailleleesregel. Of wat dacht je van mensen met dyslexie? Mensen die kleurenblind zijn? Je snapt ‘m: digitale middelen zouden voor iedereen toegankelijk moeten zijn.

Wanneer is een middel digitoegankelijk?

Een communicatiemiddel is digitoegankelijk wanneer het door iedereen te gebruiken is. Sinds eind jaren 90 zijn hier internationale regels voor: de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). Die regels worden om de zoveel tijd bijgewerkt. Sinds oktober 2023 geldt de WCAG 2.2-versie. Hierin staan regels om te voldoen aan vier principes: informatie moet waarneembaar, bedienbaar, begrijpelijk en robuust zijn. Daarnaast zijn er ook drie niveaus van digitoegankelijkheid: A (de basis), AA (gevorderd) en AAA (zo goed als volledig).

Hoe maak je communicatiemiddelen digitoegankelijk?

Nou, heb je even? Het WCAG-handboek is behoorlijk uitgebreid en staat vol met eisen. Alles met als doel om te voldoen aan die vier principes.  In het kort kun je bijvoorbeeld hieraan denken…

Een animatie of video: een animatie of video voorzie je van voice-over en ondertiteling. Ook zorg je dat de video niet te snel gaat of dat kijkers de mogelijkheid hebben om ‘m vertraagd af te spelen. Ook een transcript is aan te raden, iemand met een visuele beperking kan dit dan voor laten lezen.

Website of app: een digitoegankelijke website is makkelijk door te scrollen. De teksten zijn opgedeeld in (tussen)kopjes voor een duidelijke structuur, het beeld heeft genoeg kleurcontrast en linkjes zijn op de juiste manier gecodeerd. Op websites kunnen beelden ook een alt-tekst (een beschrijvende tekst) krijgen.

Infographic of afbeelding: ook een infographic of afbeelding kan voorgelezen worden. Daarom codeer je ze met een alt-tekst, die beschrijft wat er te zien en te lezen is.

Een pdf: de teksten in een pdf zijn ‘schoon’ (zonder onnodige witregels of spaties) zodat voorleessoftware het goed op kan pakken. Ook krijgt het document een codelaag die betekenis en structuur geeft aan de informatie in de pdf, bijvoorbeeld met alt-teksten en meer relevante informatie. Zo is ‘ie goed te verwerken voor mensen die hulpsoftware gebruiken.

Wil je meer weten over de digitoegankelijkheidseisen per middel? Bekijk alle eisen hier, of pak onze handige Digitoegankelijkheids-checklist erbij.

Is digitoegankelijkheid verplicht?

Nee, voor de meeste organisaties en bedrijven is digitoegankelijk communiceren niet verplicht. Maar werk je voor een overheidsorganisatie? Dan wel. Als ontwikkelaar (of dat nu is als designer, websitebouwer, tekstschrijver of animator) moet je je houden aan de WCAG 2.1-richtlijnen (uit 2018) op A- of AA-niveau.

Digitoegankelijkheid testen

Moet je als maker dan bij iedere opdracht het hele naslagwerk van voor tot achter en weer terug doorspitten? Gelukkig niet. Hoe meer je de richtlijnen verwerkt in je proces en product, hoe makkelijker het wordt. Ook kom je een heel eind met logisch nadenken. Zuurstokroze letters tegen een felgele achtergrond? Niet zo’n strak plan.

Daarnaast zijn er verschillende tools om te testen of je middel voldoet aan de huidige digitoegankelijkheidseisen:

• Acrobat Pro heeft een toegankelijkheidsfunctie om de basis te checken
• De PAC-scanner (Pdf Accessibility Checker) van axes4 gaat wat dieper in op de vereisten, dit gebruik je bijvoorbeeld om de digitoegankelijkheid van pdf’s te controleren
• Je kunt natuurlijk ook een digitoegankelijkheidsspecialist inschakelen om je product tot de kleinste details te laten checken en recht te trekken. Wij hebben in ons team maar liefst drie vaste vormgevers die ook digitoegankelijkheidsspecialist zijn – dat werkt wel zo efficiënt.

Toegankelijk communiceren is meer dan dat

Hartstikke handig, die richtlijnen en tools. Maar het digitoegankelijk maken van uitingen gaat wat ons betreft verder dan slechts coderen. Het moet opgenomen zijn in je hele proces, van briefing tot oplevering. Heeft de tekst van de uiting bijvoorbeeld een begrijpelijke hiërarchie? Is tekst in begrijpelijk Nederlands geschreven? Navigatielinkjes naar andere pagina’s binnen een document kunnen minder toegankelijk zijn voor iemand met een beperking, want hoe kom je weer terug bij de pagina waar je was? Vooraf overleggen we hier al over met de klant. Soms komt een document met groene vinkjes door de PAC-scanner maar hijsen wij rode vlaggen. Dan vinden wij ‘m niet optimaal toegankelijk en inclusief voor een brede doelgroep. Daarom leggen we onze middelen voor aan de doelgroep, zodat we ze op basis van hun ervaring verder kunnen optimaliseren. Want de doelgroep staat altijd op één. Groene vinkjes of niet.